JOSEPH LOUIS LAGRANGE (1736 - 1813)

Turinen, Saboiako dukerriko hiriburuan, jaio zen. Matematikari frantses bikainenetako bat italiarra zen. Bere birraitita paristarra zalditeriako kapitaina zen, Turinen destinatu zuten eta Lagrange familia hantxe bertakotu zen.

Turineko Unibertsitatean ikasi zuen eta bere aitaren karrera militarrari jarraipena emateko kondenatuta zegoen, baina zorionez Matematiketarako, azken honen negozio galkorrek Joseph Louis familia mantentzen behartu zuten. 17 urterekin Matematika irakatsi zuen Turineko Artilleria Eskolan. 19 urterekin aipatutako Eskolako irakasle titularra izendatu zuten. Bere ikasleekin batera Turineko Zientziako Akademia eta Miscellanea turinensia aldizkaria sortu eta, bere lehen lan batzuk hortxe argitaratu zituen.

Lagrangek, 28 urte bakarrik zituela, Pariseko Zientzi Akademiako Saria irabazi zuen, Ilargiaren librazioa (Ilargiak egiten duen oszilazio mugimendua) azaldu zuen lan bategatik. Bere bizitzan zehar zeruko mekanika lantzeagatik sari gehiago irabazi zituen; bereziki, 1766an Troiarrak deitutako hiru gorputzen problemarekin, beranduago Jupiterren sateliteen mugimenduaren teorian aplikatu zena.

Federiko Handiak Eulerrek, San Petersburgora itzuli zenean, Berlineko Akademian utzi zuen plaza hartzera gonbidatu zuen. Federiko hil ondoren, 1787an Luis XVI.ak Parisera joateko gonbitea egin zion eta, hantxe gelditu zen hil arte. École Normaleko irakaslea izan zen eta, 1797tik École Polytechniquekoa. Pisu eta neurri sistema berria, hau da, sistema metriko hamartarra sortu zuen Batzordeko kidea izan zen.

Bere obrek Matematikako alor guztiak hartzen dituzte barnean: Geometria, Ekuazio Diferentzialen Teoria, Aldakuntza Kalkulua, Funtzio Analitikoen Teoria, Algebra, Zenbaki Teoria, Mekanika, Astronomia. Eulerrekin batera Aldakuntza Kalkuluaren fundatzailea da. Bere obrarik gorenaz, Mekanika Analitikoa, 1788an argitaratuta, Hamiltonek baieztatu zuen: “Matematikako Shakespearek idatzitako olerki zientifikoa da”.

Iraultzan bete-betean sartuta, barnerakoi eta lasai izaera izan arren, Lagrange 1793an sortutako Frantziako Institutuko Zientzi Saileko Presidentea izendatu zuten. Garai napoleonikoan ohore guztiak jaso zituen: Senatorea izan zen, Ohore Legioa eman zioten, Inperioko Kondea izendatu zuten eta hil zenean, heroiak bezala, Pariseko Panteoian hobiratu zuten.

--------------------------------------

Batez besteko balioaren edo Lagrangeren Teorema.

[a, b] tartean jarraitua eta (a, b) tartean deribagarria den funtzio bat y=f(x) emanik, orduan existitzen da gutxienez c puntu bat (a, b) tartean, zeinean f-ren grafikoaren zuzen ukitzailea c puntuan (a, f(a)) eta (b,f(b)) puntuak lotzen dituen kordaren paraleloa den. Hau da: